Kalça Protezi

Ameliyata hazırlık sürecinde neler yapılır?

Öncelikle ayrıntılı fizik muayeneniz yapılır. Kalçanızın hareket açıklığı kas gücü ve şekil bozukluğu değerlendirilir. Röntgenleriniz çekilir. Akciğer grafisi, EKG, kan ve idrar tahlilleri yapılır.

Aksine bir uyarı olmadıkça , kendi hekiminizin vermiş olduğu tüm ilaçları alınız.

Hastaneye yatışınızdan 10 gün önce almakta olduğunuz tüm antiinflamatuar ilaçları bırakınız. Kullanmakta olduğunuz ilaçların listesini ve dozlarını lütfen bizlere bildiriniz. Bildiğiniz herhangi bir alerjik reaksiyonunuz varsa mutlaka önceden bizleri uyarınız.

Tüm tetkik sonuçları tamamlandıktan sonra Anestezi uzmanı sizi değerlendirilecek ve seçilecek anestezi yöntemi hakkında size bilgi verilecektir.

TKP tüm cerrahi yaklaşımlar içerisinde büyük sınıf (major) girişim olarak kabul edilmektedir.

Ameliyatınız için kan gereksinimine ihtiyaç olacaktır. Gereken kan miktarı 2-3 Ünite Eritrosit süspansiyonudur.

Ameliyattan önceki akşam hafif ve sulu yemek yemeniz sizin için uygun olacaktır. Gece 12:00’den sonra lütfen aç kalınız !.. Şayet mutlaka almanız gereken tansiyon, şeker ilacı gibi ilaçlarınız varsa az miktarda su ile almanızda sakınca yoktur.

Sabah ameliyata gerekli hazırlıkların yapılabilmesi için tahmini zamandan yaklaşık 30 dakika önce görevli hemşireler sizin soyunmanızı, tüm metal eşyalarınızı, şayet kullanıyorsanız diş protezi çıkartmanızı isteyeceklerdir.

Ameliyathane ortamına alındıktan sonra size uygun anestezi yapılmadan önce bir veya iki adet damar yolu açılacak, kalbinizin izlenmesi sağlanacak, gerekli ise sonda takılacaktır.

Hastalarımızın çoğuna epidural anestezi denilen (bölgesel) yöntemi uygulanmaktadır. Bu yöntemde belinizdeki omurlar arasından ince bir kateter yerleştirilir. Bu kateter vasıtasıyla süreli olarak epidural mesafeye anestezik madde gönderilir, böylelikle ameliyat süresince uyanık olursunuz, belden aşağısı uyuşur ve hiç ağrı hissetmezsiniz. Genel anestezi uygulandığında ise tamamen uyutulurusunuz.

Hangi yöntemin uygulanacağına hasta anestezi uzmanı birlikte karar verir.

Ameliyat kaç saat sürer ?

Hastalar ameliyathaneye alındıktan sonra önce uyutulmakta, steril ortam için ilgili bacak silinmekte ve örtülmekte sonrasında operasyon sistemleri kurulmaktadır. Bu ortalama 40 dakika bir zaman gerektirmektedir. Operasyonun normal süresi 1.5-2 saat civarındadır. Operasyon sonrası hastalar 30 dakika -1 saat arasında ayılma odasında bekletilmekte ve sonra da odalarına alınmaktadır.

Total kalça protezi ameliyatında yapılan işlem nedir?

Kalça eklemine ulaşıldıktan sonra uyluk kemiğinin ucundaki top şeklindeki baş çıkartılır. “Oyucu” adındaki bir aletle metal protez için düzgün bir yuva hazırlanır. Hazırlanan yuvaya metal protez monte edilir. Yeni yuvanın içine özel sert bir plastik (polietilen) yerleştirilir.Protezin gövde bölümü çakılarak yada çimentolanarak kemiğe yerleştirilir. Metal yada seramik bir baş konarak total kalça protezi tamamlanmış olur.

Kalça replasmanında kullanılan parçalar ki biz bunlara kısaca protez diyoruz, yuvaya konacak parçaya kap, uyluk kemiğinin içine konan parçaya da kök denmektedir.

Bu parçaları kemiğe tutturmak için bir çok yol vardır.

Çimentolu bir total kalça protezinde parçalar kemiğe kemik çimentosu ile tutturulmaktadır.
Çimentosuz total kalça protezinde; kemik dokunun protezin içine ve çevresine doğru büyümesi ile kemikle protez arasında biyolojik bağlanma gerçekleşir.
Hibrid yada melez total kalça protezlerinde ise uyluğun içine yerleştirilen kök parça çimentolanırken, yuvadaki kap, üzerine doğru biyolojik kemik büyümesi ile kemiğe tutunur.

Gelişen teknoloji ile birlikte çimentosuz kalça protezleri daha sık uygulanmaya başlanmıştır.

Sonuç olarak kalça protezi cerrahisi bazı bugün için kalçanın biomekaniğini düzenlemede etkili bir tedavi yöntemidir.

Protez Yapım Aşamaları

Ameliyat sonrası süreç; Dahili sorunları olan veya çok yaşlı hastalarda zaman zaman yoğun bakım ihtiyacı olabilir.

Ağrı, ağrı kesicilerle tamamen kontrol edilebilmektedir. 3-4 saat sonra hastalara yemek verilir.

Ameliyat sonrası bütün hastalar sıvı diyete alınırlar. Bunun nedeni anestezinin barsak fonksiyonları üzerine etkisinin bir kaç gün sürmesidir. Bulantıyı önlemek için, açlık hissettiğinizde az miktar yemenizi öneririz.

Şayet idrar yapma ile ilgili bir sorun yaşanırsa idrar sondası takılıp 1-2 gün sonra çıkartılacaktır. İkinci gün tuvalete oturmanıza izin verilir

Ameliyatın ertesi gününden itibaren kalça-diz bükme ve adele güçlendirme egzersizlerine başlanır. Bu egzersizler hem dolaşım sorunlarını engellemeye yardımcı olacak hem de kaslarınızı güçlendirecektir.

Hastanede (uygulamalar farklı olmakla beraber) 4-6 gün kalacaksınız. 2. gün fizyoterapist gelerek size yatakta yapmaya başlayacağınız egzersizleri gösterecektir. İlk 2 gece 38 civarında ateşiniz olabilir, enfeksiyon anlamına gelmez. Enfeksiyon bulguları 3. günde başlar.

Ameliyattan sonra hastaların çoğunda ameliyatlı bacakta şişme olur. Şişliğin miktarı hastadan hastaya değişmekle birlikte, genellikle bu durum normaldir.

Ameliyattan sonraki ilk 4 hafta boyunca oturur durumda geçirdiğiniz zamanı en aza indirmelisiniz. Çünkü bu durum şişliği artırır. Yürüme dönemleri ile ameliyatlı bacağın yükseğe kaldırılması süreleri birbirini izlemelidir. Bacak yükseltildiğinde ayak bileği kalp seviyesinin üstünde olmalıdır.

Yemek için ayağınızı yere koyarak oturabilir ve ihtiyaçlarınız için walker aracılığı ile dilediğiniz kadar kalkıp yürüyebilirsiniz. Egzersizlerinizi aksatmada her gün tarif edildiği şekilde yapınız. Bu sırada kan sulandırıcı ilacınızı kullanmayı aksatmayınız ve ağrınız olursa ağrı kesicinizi alınız.

Ayağa kalkış süreci:
Cerrahiyi takiben 24-36 saat sonra ameliyat yerinize yerleştirilen tüp çıkartılacaktır. Bunu takiben yatak kenarına oturtulup pozisyon değişikliği sağlanacaktır. Bu esnada olabilecek baş dönmesi yada bulantı kusma sizi endişelendirmemelidir.

Ayağa kalkmadan önce, 5 dakika kadar oturarak başınızın dönmediğinden emin olmalı, başınız dönerse uzanarak 1 saat sonra tekrar denemelisiniz. Daha sonra bir yürüteç (walker) yada koltuk değneği yardımıyla ayağa kaldırılacaksınız.

İlk yürüme zor olabilir. Ancak her geçen gün daha rahat yürüdüğünüzü hissedeceksiniz. Size aksi bir şey söylenmedikçe, ayağınızı yere temas edecek şekilde basarak yürümelisiniz. Tam vücut ağırlığınızı zaten o kalçaya vermeniz destek kullandığınızdan dolayı mümkün olamamaktadır. Dolayısıyla korkmayınız.

Dikişler ortalama 15 günde alınır ve sonrasında banyoya izin verilir. Dikiş alındıktan sonra fizik tedavi başlanır. Fizik tedaviniz genellikle haftada 3 gün olmak üzere 3. ayın sonuna kadar devam edecektir.

Aktivitelere dönüş süreci
Genellikle 6. haftada tüm kalça fonksiyonları geri döner.

Kalçada şişlik ve protezin varlığını hastalar 3-6 ay hissedebilirlerse de yürüme ilk haftadan sonra ağrısızdır.

Hastalar 3-6 ay içinde protezin varlığını tamamen unutmaktadırlar.

3. hafta sonunda yürüteç bırakılıp bir bastona geçilir.

6-12 hafta içinde baston tamamen bırakabilir.

8. haftadan sonra araba kullanılabilir.

Total kalça protezi (TKP) ameliyatında başarı oranı nedir?

TKP de başarı oranı % 90 civarındadır.

Yeni kalçamla hangi sporları yapabilirim?

4. ay sonunda sportif aktivitelere başlanabilir.

Yeni kalçanız ameliyattan önceki kalçanıza göre daha hareketli ve ağrısız olacaktır.

İyileşme tümüyle tamamlandıktan sonra hafif spor etkinliklerinde bulunabilirsiniz.

Yürüyüş, bisiklet, yüzme, golf en uygun spor faaliyetleridir.

Koşma, atlama, basketbol, kayak gibi ağır yük ve çarpmanın söz konusu olduğu sporlar uygun değildir

Riskler nelerdir?
Enfeksiyon; Enfeksiyon olmaması için anestezi sırasında damardan antibiyotik verilmektedir. Antibiyotik kullanımına ameliyat sonrası da devam edilmektedir. Ayrıca kullanılan aletlerin sterilizasyonuna çok dikkat edilmektedir.

İyi ameliyathane koşullarında, alınan tüm tedbirlere rağmen protez operasyonlarında enfeksiyon oranı % 2 civarındadır.
Ateşiniz 38 derecenin üstüne çıkarsa
Titreme ve üşümeniz olursa
Yara yerinden akıntı olursa
Kalçanızda ağrı, şişlik, kızarıklık ve ısı artışı gibi enfeksiyon bulguları olursa vakit kaybetmeden doktorunuza başvurunuz.

Enfeksiyon olursa öncelikle antibiyotikle tedaviye başlanır. Bu yetersiz olursa yeniden bir operasyonla ile eklemin yıkanması gerekebilir. İleri enfeksiyonlarda operasyonda konulmuş olan protezin çıkarılması gerekebilir. Bu durumda 6-12 hafta antibiyotik kullanımı sonrası yeniden protez konabilir.

Geç enfeksiyon nedir? Nasıl korunulabilir?
Total kalça replasmanı sonrası geçireceğiniz bir müdahale enfeksiyon riskini artırmaktadır. Şayet,
Diş hekiminiz tarafından bir girişim uygulanacaksa (diş çekimi, kanal tedavisi vs.)
Kalp kateterizasyonu, mide endoskopisi, yada bağırsak akciğer mesane gibi organlara yönelik tanısal girişimler yapılacaksa
Vücudun herhangi bir yerindeki iltihaplanma durumu varsa

Yapılacak girişimden 1 saat önce 3 gr Amoksisilin, sonrasında günde 3×1, 1 gram 48 saat süreyle devam edilmelidir. Şayet penisilin grubuna karşı bilinen bir alerjiniz varsa eritromisin kullanılmalıdır.

Derin ven trombozu (toplar damarlarda kan pıhtılaşması); Bu komplikasyon %5 in altındadır. Genellikle 3. günden sonra görülme olasılığı başlar, 6-10. günler en fazla görülür. Ancak nadiren de olsa operasyondan aylar sonra da görülebilmektedir

Derin ven trombozundan korunmak için kan sulandırıcı ilaçlar, operasyon sonrası antiembolik çoraplar giydirilmesi, yatak içi egzersizler ve erken ayağa kaldırarak yük verme riskleri azaltmaktadır.

Dikkat; ateşiniz 38 derece üzerine çıkar,dizinizde, bacakta ağrı, ayak parmaklarınızda şişme olursa doktorunuzu derhal arayın

Gevşeme; Zamanla kalça protezinde gevşeme meydana gelebilir. Bu da ağrıya neden olur. Sorunu çözmek için cerrahi girişim gerekebilir.

Uzunluk farkı; Bacak uzunluğu eşitliğini sağlamak için ne kadar çaba harcansa da bazen protez yapılan kalça normal kalçadan biraz uzun ve veya kısa olabilir. Bazen ameliyatlı kalçanın kaslarının zayıf olması bu duruma neden olabilir. Bu durumda kasların güçlendirilmesi ile sorun çözülebilir.
Eklem sertleşmesi; Bazen kalça eklem hareketini kısıtlayan ossifikasyon (kemikleşme) meydana gelebilir. Genellikle ağrısızdır. Eğer riskli gurupta iseniz bunu önlemek için ilaç tedavisi uygulanabilir.

Kalça çıkması; Kalça protezi operasyonu olan hastalarda 3 ay belirli hareketleri yapmaları yasaklanır. Bu hareketler kalçayı 90 derece üzerinde bükmek, bacak bacak üzerine atmak, çorap giymek, oturarak namaz kılmak, bacağı aşırı içe çevirmek gibi hareketlerdir. Bunları yaparsanız kalça ekleminin kapsülü tam iyileşmediği ve adale dengesi tam kurulamadığı için kalça yerinden çıkabilir. Bu durumda kalçanın yerine konması için genel anestezi altında bir girişim gerekir.

Hastanede ve evde dikkat edilecek hareketler:

Yatar pozisyonunda iken “YAP”
Sırt üstü yattığınızda dizlerinizin arasına bir yastık koyun
Diz kapaklarınız tavanı göstersin

Yatar pozisyonunda iken “YAPMA”
Yatağınızın başını yarı dikten (45°) daha fazla yükseltmeyin
Ameliyatlı tarafınıza yatmayın
Bacak bacak üstüne atmayın
Bacaklarınızı aşırı içe/dışa döndürmeyin

Otururken “YAP”
Dizlerinizi kalçanızla aynı seviyede veya daha aşağı seviyede tutun
Tuvalet yükselticisi mutlaka kullanmaya çalışın
Oturak kısmı sert bir yastıkla yükseltilmiş tercihen kollu bir sandalyeye oturun

Otururken “YAPMA”
Alçak yerlere oturmayın
Bacaklarınızı ve bileklerinizi çaprazlamayın
Belinizi öne doğru 90° den küçük açı oluşturacak biçimde bükmeyin
Yerden bir şey almak için uzanmayın
Namaz kılıyorsanız sandalyede oturarak kılın

Eğer hastaneyi arabayla terk edeceksiniz arabaya sokak düzeyinden bininiz ki kalçanız fazla bükülmesin. Ön koltuğa oturmalısınız, ancak koltuk olabildiğince geride olmalıdır.

Ameliyat bölgesinin bakımı
1.Yara iltihabının belirtilerini saptamak için yara bölgesini her gün kontrol edin. Eğer yara yerinizde kızarıklık artarsa ve akıntı olursa lütfen en kısa zamanda doktorunuzla temasa geçin.
2. Dikişler ameliyat sonrası 15. gün alınacaktır. Bu süreden önce duş almamaya çalışın ve kesi yerinizi her zaman kuru tutun. Kesi üzerine sıkıca oturan giysiler giymeyin.
3.Dikişler alındıktan sonra rahatlıkla duş alabilirsiniz ama küvette yıkanamazsınız.
4.Ameliyat bölgenizi tümüyle ve yumuşak bir biçimde kuruladığınıza emin olun.
5.Her gün bir kaç kez 20 dakikalık sürelerle kesi bölgesine buz torbası uygulamayı sürdürün.

Ağrı ve destek tedavisi
1.Hekiminizin önerdiği biçimde ağrı kesicilerinizi almalısınız.
2.Ağrı kesici ilacı ağrınız çok artmadan almalısınız, bu ağrınızın daha hızlı azalmasına yardımcı olacaktır.
3.Eğer egzersizleri yaptığınız sırada veya yaptıktan hemen sonra rahatsızlık hissediyorsanız, ağrı kesicinizi egzersizden en az 45 dakika önce alınız. Bu sizin egzersize başlamanızdan önce ağrı kesicinin etkisini göstermek için yeterli zamanı bulmasını sağlayacaktır.
4. Eğer doktorunuz başka ilaç önermezse 6 hafta boyunca günde 1 tane aspirin (300 mg) alınız.
5. Altı hafta süreyle C vitamini kullanınız.

Diyet
Sağlığınızı korumak için, dengeli, yeterli miktarda protein içeren besleyici gıdalar yemeniz önemlidir. Bu vücudunuzun ameliyatla kaybedilen proteini yerinize koymanızı ve enfeksiyon veya yetersiz yara iyileşmesi gibi komplikasyonların riskinin azalmasını sağlayacaktır. Yeterli beslenme genel sağlığınızın önemli bir öğesidir ve daha çabuk iyileşmenize yardımcı olacaktır.

Arabayla yolculuk
Ameliyattan 8 hafta sonra araba kullanmaya başlayabilirsiniz
Unutmayınız ki, refleksleriniz yavaşlamıştır. Altı ay dikkatli olun
Arabaya sokak seviyesinden binmeye çalışın
Ön koltukta sert bir yastık üzerine oturun,

Merdiven İnip-Çıkma
Bu bir egzersiz değildir. Bu, merdiveni tırmanmak ve aşağı inmek için bir dizi talimattır

Tek taraflı kalça protezi varsa
Çıkış
Ameliyatsız bacak önce gider
Ameliyatlı bacak sonra gider
Koltuk değnekleri sonra yada ameliyatlı bacakla gider
İniş
Önce koltuk değneği
Ameliyatlı bacak
Ameliyatsız bacak

İki taraflı kalça protezi varsa
Çıkış
Daha güçlü bacak önce gider
Daha güçsüz bacak sonra gider
Koltuk değnekleri sonra yada zayıf olan bacakla gider
İniş
Önce koltuk değneği
Daha zayıf bacak
Güçlü bacak

Çorap giyme
İyileşmeniz sırasında önceden sıradan olan işler özel dikkat gerektirecektir. En zoru olan çorap giymede, normalde 90°den fazla bükülmenizi gerektirir. Bu durum çok fazla istenen bir pozisyon değildir. Erkek hastalar için dize kadar uzanan çoraplar önerilmektedir. Kadınlar için ise külotlu çoraplar daha kolay giyilmektedir. Hatta çorap kenarına dikilecek iki uzun şerit size daha kolaylık sağlayabilecektir.

Ev içinde ve çevrede dikkat edilmesi gereken önemli konular
Bir çok cebi olan bir önlük kullanınız.
Sıcak sıvıları kapaklı kaplarda taşımaya özen gösterin
Nesneleri taşımak yerine tezgah üzerinde kaydırın
Tezgah üzerinde çalışırken yüksek bir taburede oturun.
Takılıp düşmeyi önlemek için evde halı kullanmayın yada halı uçlarını zemine tespit edin.
Varsa yerdeki kabloları kaldırın.
Tuvalet yükselticisi kullanın.
Banyo ve tuvalette, oturup kalkarken tutunmanızı sağlayacak metal kollukları duvara monte edin.
Banyoda yere sağlam tespit edilmiş sandalye kullanın.
Merdiven kenarlıklarını sağlamlaştırın

Cinsel ilişki
Hastaların büyük bir çoğunluğu kalça protezinden sonra güvenli bir cinsel ilişkide bulunabilirler. Ameliyat öncesi kalçalarındaki ağrı ve sertlik nedeniyle cinsel işlevleri bozulmuş hastalar genellikle ameliyat sonrası kalçalarındaki ağrının geçtiğini ve daha iyi hareket edebildiklerini görürler. Genellikle ameliyattan yaklaşık iki ay sonra cinsel ilişkide bulunmak güvenlidir. Bu süre kesinin ve kalçanın etrafındaki kasların iyileşmesi için zaman sağlar. Total kalça protezi ameliyatına ilişkin önlemler (yap ve yapmalar) tüm günlük etkinliklerde olduğu gibi cinsel ilişkide de göz önüne alınmalıdır.

Diğer konular

Kalça proteziniz hava alanında metal dedektör saptayıcılarından geçerken, alarm sistemini harekete geçirebilir. Bu nedenle doktorunuzdan alacağınız, ameliyat yapıldığına dair belgeyi görevlilere gösterebilirsiniz.
Eğer şeker hastası iseniz, kan şekeri düzeyini istenilen düzeyde tutunuz.
Kilo almaktan kaçınınız

Egzersizler

Kaslarınız yeterli gücü kazanıncaya kadar sandalyeden yada tuvaletten kalkmak sizin için zor olabilir. Bu aşamada kalçanızı eski gücüne kazandırmak sizin göstereceğiniz çabaya bağlıdır. Bu da egzersizlerinizi titizlikle yapmaktan geçer.

Egzersizlerin amacı kas gücünü oluşturmak ve hareket açıklığını arttırmaktır. İlk zamanlarda egzersizlerle biraz ağrınız olabilir. Zamanla daha kolay yaptığınızı fark edeceksiniz. Egzersiz sırasında ağrıda belirgin artış olursa doktorunuza başvurunuz.

Egzersizleri 10 tekrarlı olacaka şekilde günde iki defa yapın.

Uyluk seti
Sırt üstü yatın
Dizlerinizi yatağa doğru bastırarak uyluk kaslarınızı kasın
5’e kadar sayın, nefesinizi tutmayın. Gevşeyin. Tekrarlayın

Gluteal set
Sırt üstü yatın
Kaba etlerinizi birbirine doğru sıkıştırın
5’e kadar sayın, nefesinizi tutmayın. Gevşeyin. Tekrarlayın

Bilek pompası
Bacaklarınızı yatağan üzerinde düz tutun
Her iki ayak bileğinizi aşağı yukarı hareket ettirin

Bacak çevirme
Sırt üstü yatın
Ameliyatlı bacağınızı içe ve dışa döndürün, aşırıya kaçmayın. Gevşeyin. Tekrarlayın

Topuk kaydırma
Sırt üstü yatın
Ameliyatlı taraf kalçanızı ve dizinizi 45° bükün
6’ya kadar sayın ve yavaşça eski haline getirin. Gevşeyin. Tekrarlayın

Bacağı düz kaldırma
Sırt üstü yatın.
Ameliyatlı olmayan bacağınızı bükün
Ameliyatlı bacağınızı dizi bükmeden 20-25 cm kaldırın ikiye kadar sayın
Bacağınızı yavaşça indirin. Tekrarlayın

Bacağı yana doğru kaldırma
Ameliyatsız tarafınıza yatın
Ameliyatlı bacağınızı dizi bükmeden 20-25 cm kaldırın ikiye kadar sayın